Osoby, które interesują się historią regionalną mają okazję wzbogacić swoje zbiory o cenną pamiątkę historyczną. Ukazał się właśnie plan Głogowa Małopolskiego z połowy XIX wieku.

Z inicjatywy burmistrza Pawła Baja Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna im. Rudolfa Menerki wydała plan miasta opracowany przez austriackich kartografów w 1849 r. To cenne dla historii Głogowa Małopolskiego źródło przechowywane jest w Archiwum Państwowym w Rzeszowie i demonstruje wygląd miasta w połowie XIX wieku.

Katastry gruntowe zostały wprowadzone przez władze austriackie jeszcze w XVIII wieku. Pierwszymi były spisy własności gruntów oraz obliczenia dochodów ich właścicieli, wykonane na podstawie patentu cesarza Józefa II w 1785 r. i od jego imienia popularnie nazwane są metryką józefińską. Do spisów jednak nie wykonywano wówczas planów ani map i miały one jedynie charakter narracyjny, a nie graficzny. Było to spowodowane tym, że komisje sporządzające katastry, składały się głównie z przedstawicieli właścicieli ziemskich i miejscowych władz. Uzyskane wówczas wykazy katastralne były wykorzystywane w celu obliczenia podatków.

Kolejny kataster został wprowadzony patentem cesarza Franciszka I w 1817 r. Było to tuż po zakończeniu wojen napoleońskich, skutkiem których Austria była mocno wyniszczona, co spowodowało, że jego realizacja przesunęła się o prawie trzydzieści lat. Z tego powodu w 1819 r. ukazał się nowy patent cesarski, nakazujący zmodyfikowanie katastrów z czasów Józefa II. Powstałe wówczas spisy nazywane są metryką franciszkańską. W dużej mierze bazuje ona na poprzednich katastrach.

Dopiero w 1844 r. rozpoczęły się w Galicji prace nad nowymi katastrami, tym razem powierzono je wykwalifikowanym specjalistom, m.in. geometrom i kartografom. Zakończone one zostały po dziesięciu latach, w 1854 r. Nowe spisy zawierały wiele dokumentów np. opisy granic, protokoły parcel gruntowych i budowlanych, spis właścicieli nieruchomości i gruntów, a także szkice polowe, na podstawie których później w pracowniach wykonywane zostały plany i mapy katastralne. Jak już wiadomo, do Głogowa Małopolskiego komisja dotarła w 1849 r. Efektem jej pracy jest mi.in plan, który stał się podstawą obecnego wydania.

Plany i mapy katastralne Galicji z połowy XIX wieku składają się z sekcji podzielonych na prostokąty o wymiarach 25x20 cala austriackiego (65,8x52,6 cm), które odpowiadały obszarowi w terenie o wielkości 1000x800 sążni (1,896x1,517 km). Papierowa, ręcznie kolorowana mapa, naklejana była na karton, co miało zapewnić jej większą żywotność. Opracowany przez bibliotekę plan składa się więc w rzeczywistości z kilku połączonych ze sobą sekcji, jednak graficznie łączenia te zostały usunięte, tak aby całość tworzyła spójny widok. Na planie kolorem czerwonym zaznaczona jest zabudowa murowana, a żółtym drewniana. Łatwo zauważyć, że numeracja domów jest ciągła dla całego miasta, bez wyodrębniania numerów dla poszczególnych ulic. Numery naniesione są kolorem czarnym, natomiast na czerwono oznaczono numery gruntów. Ogrody, łąki i pola podzielone są liniami granic, zgodnie ze stanem własnościowym.

Plan został zaopatrzony w dodatkowe ornamenty, herb, zdjęcia i rycinę, które wzbogacają jego wygląd. Każdy, kto jest zainteresowany przeszłością, posługując się planem, może odtworzyć kształt dawnego Głogowa Małopolskiego. Zapraszamy po odbiór planu do biblioteki.

 

Plan.jpg