Każdego dnia często dzieje się bardzo dużo. Lecz ja chciałem skupić się tylko na jednym dniu. 16 stycznia 1949 r. Dlaczego akurat na nim? Ponieważ w dniu tym, w Głogowie Małopolskim (chociaż człon „Małopolski” dodano dopiero w 1950 r.) zaczęła funkcjonować pierwsza w naszym mieście utworzona po II wojnie światowej instytucja kultury.

Chodzi konkretnie o Miejską Bibliotekę Publiczną. 16 stycznia 2019 r. minęło od tego momentu równo 70 lat, co oznacza, że obecna Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna w Głogowie Małopolskim, jako jej kontynuatorka, jest najstarszą placówką kultury w naszej gminie. Szacowny wiek.

Ale wróćmy do 16 stycznia 1949 r. Jest to data ważna nie tylko dla historii głogowskiego czytelnictwa. Otóż głogowska biblioteka była jedną z 1600 bibliotek publicznych otwartych wówczas w całej Polsce. Tak! W jednym dniu dokonała się rzecz niebywała, w sposób hurtowy powstały biblioteki aż w 1600 gminach. Kto nie wierzy niech wpisze w wyszukiwarce internetowej tę datę wraz z frazą „otwarcie biblioteki”. Natychmiast ukaże się dostęp do setek stron internetowych bibliotek, które zamieściły na nich datę swojego powstania. To jeszcze nic, oprócz samych bibliotek gminnych, podjęto wówczas inicjatywę, że powstanie dodatkowo 20 000 punktów bibliotecznych! Od Bałtyku aż po Tatry. Od Odry i Nysy Łużyckiej aż po Bug.

Oczywiście wyznaczenie tego terminu było związane z odgórnym działaniem władz rządowych. Przygotowywano się do tego bardzo dokładnie. Pół roku wcześniej, w lipcu 1948 r., Ministerstwo Oświaty w porozumieniu z kancelarią Rady Państwa zorganizowało specjalną konferencję, na której omówiono kwestie organizacyjne. Ustalono wówczas, że za otwarcie biblioteki odpowiadać będą rady narodowe danej gminy, które w tym celu mają współpracować z miejscowymi szkołami. Obowiązkiem szkół było też przygotowanie uroczystości związanych z otwarciem. Początkowo wyznaczono wcześniejszy termin na uruchomienie bibliotek, bo miał to być 19 grudnia 1948 r., lecz z pewnych powodów (kongres zjednoczeniowy PPR i PPS) przesunięto go właśnie na 16 stycznia roku następnego.

Wydawałoby się, że akcja ta wynikała głównie z chęci podniesienia poziomu kultury, tak zdegradowanej w czasie II wojny światowej. W wytycznych Ministerstwa Oświaty związanych z masowym otwarciem bibliotek czytamy, że stało się to z uwagi na troskę władz naczelnych o udostępnienie dobrej książki ogółowi obywateli w myśl zasad ustalonych w dekrecie o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi. Chodzi o dekret z 17 kwietnia 1946 r., który stał się podstawą tworzenia najpierw bibliotek powiatowych, a następnie gminnych. Jednak oprócz propagowania kultury, ówczesnym władzom komunistycznym chodziło o coś więcej. Zgodnie z dalszą treścią wytycznych, otwarcie biblioteki w gminie miało być pierwszym etapem systematycznej akcji propagowania pracy z książką jako narzędziem kształtowania świadomości. No właśnie. Jak mawiał Karol Marks, byt kształtuje świadomość, natomiast władza „ludowa” doskonale wiedziała, że właściwa książka świetnie w tym pomaga. Wystarczy spojrzeć jakie tytuły znalazły się w „pakiecie obowiązkowym” tworzącym księgozbiory bibliotek.

Pamiętnego dnia, 16 stycznia 1949 r., centralne uroczystości państwowe odbyły się w symbolicznie wybranej wsi Pustelnik w gminie Wielkie Dębe w powiecie mińsko-mazowieckim. W Głogowie Małopolskim, zgodnie z nakazem władz, również otwierano bibliotekę bardzo uroczyście. Powołano specjalny Komitet Oświatowy, w skład którego weszli burmistrz Kazimierz Sztaba, kierownik szkoły Jan Osiniak i Henryk Kryda członek Miejskiej Rady Narodowej. Jan Osiniak ułożył program, na który składały się przemówienia władz lokalnych i zaproszonych gości oraz deklamacje przez uczniów wierszy przeplatane, jak zaproponował kierownik, ewentualnie chórem szkolnym. W części artystycznej zorganizowano dodatkowo inscenizację fragmentu noweli Henryka Sienkiewicza „Latarnik”.

16 stycznia 1949 r. biblioteka w Głogowie Małopolskim otworzyła swoje podwoje, chociaż nie miała nawet własnego lokalu. Szafa z książkami stanęła w siedzibie Miejskiej Rady Narodowej, czyli w ratuszu. Pierwszą bibliotekarką została Janina Maks z zawodu nauczycielka. W początkowym okresie swojego istnienia biblioteka była otwarta dwa dni w tygodniu: w środy w godz. 15.30 do 17.00 i w niedziele w godz. 10.00 do 12.00. Miejska Biblioteka Publiczna nie miała być jedyną tego typu placówką w naszej gminie. Na Gminną Radę Narodową, która sprawowała władzę nad wsiami gminy, nałożono obowiązek uruchomienia biblioteki gminnej i utworzenia punktów bibliotecznych w każdej wsi. Jednak tworzenie biblioteki gminnej nie jest już związane z wydarzeniami z dnia 16 stycznia 1949 r.

Tylko jeden dzień, a tak wiele się działo.

Robert Borkowski